Tổ chức Jamestown chuyên nghiên cứu về hoạch định chính sách cùng chiến lược và chiến thuật có lợi cho Mỹ mới đây đã gửi đi lời cảnh báo về việc Trung Quốc đang nhanh chóng mở rộng sự hiện diện và kiểm soát tại khu vực ngoại Baikal của Nga.

Điều này đã khiến cho những người dân Nga và chính quyền khu vực bức xúc.

Một số đại diện địa phương tại Siberia và Viễn Đông bỏ phiếu chống lại kế hoạch đầu tư của Trung Quốc, dù cho khu vực của họ có thể đang gặp khó khăn đến thế nào, Jamestown nhận định.

Đáng nói rằng, tổ chức Mỹ đánh giá, sự bành trướng của Bắc Kinh ở khu vực hồ Baikal và vùng Viễn Đông Nga lại được chính những nhà chính trị và giới doanh nhân Nga hậu thuẫn mở rộng.

Tổ chức Mỹ cho rằng, trong quá khứ, Moscow thường sử dụng nỗi sợ sự bành trướng của Trung Quốc như một cách thức để đoàn kết đất nước. Đến nay, điều đó không xảy ra nữa. Tranh luận về Trung Quốc đang làm tăng thêm sự bất hòa giữa những người Nga, nâng cao sự tức giận của họ với các doanh nhân nội địa và giới tinh hoa Nga.

Những người dân địa phương khiển trách những quan chức Nga vì không chỉ thất bại trong việc ngăn chặn sự bành trướng của Trung Quốc ở đây mà còn ủng hộ Bắc Kinh hiện diện hơn nữa. Các quan chức Nga chỉ ra rằng không có sự bất lợi nào với việc bao phủ của Trung Quốc.

Jamestown nhận định, những người dân tại khu vực ngoại Baikal có thể ủng hộ mạnh mẽ chủ nghĩa địa phương Siberia hơn nhằm thể hiện quan điểm mạnh mẽ chống lại Trung Quốc và những người Nga ủng hộ Trung Quốc hiện diện kinh tế nhiều hơn trong khu vực.

 Truyền thông Nga cũng phản ứng về việc Trung Quốc "chiếm lấy" hồ Baikal. Bắc Kinh gọi đây là vùng nước của "Trung Quốc" và quy Siberia là một phần di sản của Trung Quốc.

Giám đốc nội dung Svetlana Shapovalova của hãng thông tấn Regnum nói rằng, "một Baikal của Trung Quốc đã trở thành thực tế" bởi những hành động của những doanh nhân Nga và các quan chức - những người đang tìm kiếm lợi ích tối đa cho bản thân họ. Những người này đã hành động bất chấp cái giá phải trả đối với đất nước có như thế nào.

Shapovalova viết rằng các học giả, những nhà hoạt động xã hội, nhà sinh thái học cũng như những công dân Nga phổ thông ở vùng ngoại Baikal đã bày tỏ những quan ngại nghiêm trọng và phản đối những động thái của Trung Quốc để chiếm quyền kiểm soát những tài nguyên thiên nhiên trong khu vực và đặc biệt là vùng nước của hồ Baikal.

Nhưng đáp lại, các quan chức và doanh nhân Nga chỉ đơn giản lặp lại sự phủ nhận về "sự bành trướng Trung Quốc".

Các quỹ đầu tư Trung Quốc và những cộng tác viên Nga của họ đã hứa hẹn về một kỷ nguyên vàng cho người dân tại đây với kết quả là sự hợp tác xuyên biên giới.

Nhưng một khi đã có mặt, họ tập trung vào việc khai thác tài nguyên một cách nhiều nhất có thể trước khi rời khỏi khu vực và bỏ lại những người Nga cùng mảnh đất của họ trở nên tệ hơn rất nhiều so với trước đây.

Trang Vryabtsev.livejournal cho biết, điều làm người Nga trong khu vực đặc biệt căm giận là việc người Trung Quốc và những đối tác Nga của họ thường hứa sẽ thuê những người dân địa phương làm việc.

Nhưng thay vào đó, họ lại mang những công nhân Trung Quốc sang để làm hầu hết mọi công việc (và trả lương cao hơn), sau đó tạo ra thứ gọi là "những con phố của người Hoa" - những con đường mang tên Trung Quốc thay vì tiếng Nga, và những sản phẩm Trung Quốc cũng được bán nhiều hơn là hàng hóa Nga.

Quan trọng hơn nữa, những nỗ lực của Trung Quốc để kiểm soát nguồn nước hồ Baikal và sau đó xây dựng một đường ống từ đây tới Trung Quốc được coi là sự tấn công trực tiếp vào sự sống còn của hồ này.

Nhà máy nước đóng chai Trung Quốc đang được xây dựng trên hồ Baikal. Nguồn: Regnum

Với rất nhiều người Nga, hồ Baikal là một điều gì đó thiêng liêng, là một phần di sản và những gì mà Trung Quốc đang làm với hồ Baikal chỉ càng khiến người dân Nga thêm bức xúc.

Không chỉ tổ chức nghiên cứu của Mỹ hay truyền thông Nga, giới khoa học Nga đã có nhiều dịp để cảnh báo về tác động của Trung Quốc đối với hồ Baikal - một biểu tượng của nước Nga.

Hội nghị tổ chức hồi tháng 4/2018 ở thành phố Irkutsk (thủ phủ tỉnh Irkutsk) đã cảnh báo rằng, Baikal có  nguy cơ trở thành một “ao nhà” của Trung Quốc.

Năm 2017, tuyệt đại đa số 800.000 khách du lịch đến hồ Baikal là người Trung Quốc. Một con số quá lớn so với số dân ở thành phố Irkutsk, chỉ 640.000 người. Một lượng khách du lịch quá đông đến đây kéo theo mối nguy cơ hủy hoại hệ môi trường sinh thái độc đáo của Baikal. Gần một triệu khách du lịch Trung Quốc ăn nghỉ ven hồ - đấy là một sức ép quá lớn đối với môi trường tự nhiên.

Do người Trung Quốc đã đặt phòng từ trước, nên khi các công dân Nga muốn đến nghỉ ngơi tại hồ, thì mới không còn chỗ nào để lưu trú.

Đại đa số khách du lịch Trung Quốc đến đây nhưng qua mặt những hãng du lịch lữ hành chính thức của Nga. Người Trung Quốc sử dụng dịch vụ du lịch riêng và dịch vụ này không dính dáng gì đến các dịch vụ du lịch của Nga và không đóng thuế cho Nga.

Điều đáng ngại nhất là các hướng dẫn viên du lịch Trung Quốc khi gặp các đồng hương (khách du lịch Trung Quốc) đã công khai thuyết minh với họ rằng Baikal hiện chỉ tạm thời thuộc về nước Nga, chứ còn trên thực tế, hồ này là “Biển Bắc” của Trung Quốc.

Các nhà khoa học Nga đã cảnh báo rằng, nếu tiếp tục "thả nổi" cho kiểu kinh doanh lợi nhuận nhanh và dễ kiếm để bỏ túi bất chấp môi trường sinh thái thì nước Nga sẽ sớm phải trả giá.