Lê Minh Nguyên

6-2-2019

Trong Thông Điệp Đầu Năm 2019 của TT Trump, nhìn chung, có sự hoà dịu, kêu gọi cộng tác lưỡng đảng, việc xây tường tuy có đề cập nhưng chỉ thoáng qua mà không có nói gì về chuyện sẽ đóng cửa chính quyền hay công bố tình trạng khẩn cấp.

Có nhiều đề mục mà lưỡng đảng có thể cộng tác với nhau như: opioids, xây dựng hạ tầng, đương đầu TQ, canh nông, cựu chiến binh, giá thuốc… (Các nghị sĩ đảng Cộng Hoà đang đề nghị với Hạ Viện Dân Chủ mời Tổng thống Đài Loan, bà Thái Anh Văn tới phát biểu tại cuộc họp lưỡng viện Quốc hội Mỹ).

TT Trump thông báo sẽ gặp Kim Chính Ân ở Đà Nẵng* ngày 27 và 28/2 nhưng không nói gì về việc gặp ông Tập Cận Bình, cho nên chắc không gặp ông Tập ở Đà Nẵng hay Hải Nam như có tin trước đây. Trong Thông Điệp, ông nói rất kính trọng ông Tập (great respect Xi), không trách TQ (I don’t blame China) mà trách các tổng thống tiền nhiệm đã để cho TQ thủ lợi bất công.

Sau Thông Điệp, ông Bộ Trưởng Tài Chánh Mnuchin và ông Đại Diện Thương Mại Lighthizer đi TQ để lo điều đình thương mại. Theo tình hình thì một thoả thuận thương mại có thể sẽ được cho ra trước ngày 28/2 tức ngày cuối của 3 tháng tạm ngưng chiến tranh thương mại, dù hiện giờ vẫn còn nhiều chướng ngại.

Tuy nhiên, việc cạnh tranh để lập chuẩn cho Thời Đại Thông Tin (5G, AI, robot…) vẫn đang gay gắt tiếp diễn, đó là lý do mà HK tìm cách đẩy Hoa Vi ra khỏi thị trường của các nước tiên tiến, và Hoa Vi vẫn tìm cách phát triển hạ tầng công nghệ thông tin ở thế giới thứ hai và thứ ba (Trung Đông, Trung Á, Nam Mỹ, Phi Châu).

Định luật xưa nay là ai nắm được phương tiện sản xuất của thời đại sẽ khống chế xã hội. Thời Đại Du Mục của bắt cá và săn bắn, phương tiện sản xuất là cưỡi ngựa bắn cung nên Mông Cổ với Thành Cát Tư Hãn khống chế xã hội. Thời Đại Canh Nông của ruộng đất, lúa gạo thì các quân vương làm chủ ruộng đất nên khống chế xã hội. Thời Đại Kỹ Nghệ của sản phẩm sản xuất ra từ các nhà máy hãng xưởng thì các nhà tư bản làm chủ hãng xuởng khống chế xã hội. Thời Đại Thông Tin của data/info và các phương tiện chuyên chở data/info thì ai làm chủ nó sẽ khống chế xã hội. TQ đang muốn cạnh tranh với HK để làm chủ nó và HK muốn chính mình làm chủ nó.

Có thể nói HK và TQ đang đi vào một cuộc chiến tranh lạnh trong lãnh vực công nghệ cao, phức tạp hơn Chiến Tranh Lạnh HK-Liên Sô trước đây vì hai nền kinh tế quấn quyện nhau, chứ không là hai thế giới riêng biệt như Liên Sô và HK mà kết quả ”zero sum game” (được ăn cả, ngã về không) dễ đạt. HK muốn đánh bại kinh tế TQ thì việc trước tiên là cần gỡ sự quấn quyện này ra (decouple), chứ nếu để TQ sổ mũi thì HK bị nhức đầu.

HK là nạn nhân của đế quốc nên từ khi lập quốc đến nay không có chủ ý muốn làm đế quốc, mà tập trung vào sự làm giàu. Trong tiến trình làm giàu, HK mặc nhiên trở thành đế quốc kinh tế. Đó là lý do tại sao Cuba nằm ngay yết hầu của HK mà vẫn duy trì được chế độ cộng sản, hay Venezuela thời Hugo Chavez cho đến Maduro vẫn theo con đường Cuba mà HK để mặt, cho tới khi có bất ổn về xã hội (trên 3 triệu người đi tỵ nạn) và an ninh (xuống đường và đàn áp) làm trở ngại việc buôn bán làm ăn. Đúng, Nam Mỹ là sân sau của HK, nhưng trong ý nghĩa quyền lợi kinh tế và sự ổn định cho thương mại, cũng như đại cường Á-Âu không nên đến đây để đe doạ an ninh (như Liên Sô đem hoả tiển vào Cuba năm 1962).

HK đồng ý chọn VN để gặp Kim, mà một trong những lý do để chọn là muốn Kim noi gương CSVN, từ thù thành bạn với Mỹ, duy trì được độc tài độc đảng mà vẫn phát triển được kinh tế nhờ chơi thân với Mỹ, từ 0.5 tỷ mậu dịch khi mới bang giao năm 1995 đến 52 tỷ năm 2016.

Dân chủ và nhân quyền là các giá trị cao cả của nước Mỹ, nhưng khi đi ra ngoài nước Mỹ thì nó là một lý tưởng, khó chạm đất hơn thương mại và đầu tư. Thương mại và đầu tư, được hàng không mẫu hạm bảo vệ, nên các nước khác có dân chủ hay độc tài cũng không quan trọng bằng lợi nhuận được làm ra.

Dĩ nhiên, Mỹ vẫn luôn luôn muốn đối tác của mình có chế độ dân chủ để tương đồng với hệ thống kinh tế tư bản tư nhân của Mỹ, Mỹ không thích tư bản nhà nước như TQ hay VN nhưng vẫn làm ăn với họ.

Dân chủ hoá đất nước là việc của người dân Việt Nam, Mỹ vẫn luôn ủng hộ cho dù là tổng thống nào, nhưng không thể làm giùm.

*Ghi chú của Tiếng Dân: Trong dòng Tweet mới nhất, ông Trump thông báo sẽ họp thượng đỉnh Mỹ – Hàn tại Hà Nội.