Đào Văn Bình: Nhật Ký Biển Đông hai tuần đầu Tháng Giêng ghi nhận những biến chuyển quan trọng như sau:

Tình hình Hoa Kỳ:

-Yahoo News Video ngày 2/1/2019: “Một người đàn ông tên Daniel Taylor đã bị bắt tại tiệm McDonalds ở Saint Petersburg, Florida vào đêm 30/12/2018, chỉ vì chiếc ống hút, đã chồm qua quầy tính tiền để hành hung một nữ nhân viên tại đây.”

Thật lạ đời! Thiếu chiếc ống hút để uống nước thì có gì đâu mà phải nổi cáu để hành hung người ta? Có khi chỉ vì tự ái. Đôi khi con người ta đòi hỏi cái gì đó dù vô lý mà không được, thì tự ái nổi lên và không còn kiểm soát được mình nữa.

           

-Yahoo News ngày 4/1/2019: “Theo Fox News, chủ nhân của một nhà hàng Pháp-Việt có tên là Pho  Keene Great (Phở Keene Great) đã phải gỡ bảng hiệu vì quản trị viên Thành Phố Keene, New Hampshire cho rằng cái tên “Pho” phát âm là “fuh” có âm thanh xúc phạm. Theo cuộc thăm dò, 3400 thực khách cho rằng cái tên chẳng có gì xúc phạm, trong khi 117 cho rằng xúc phạm.”

           

Bà quản trị viên (city manager) thành phố này điên khùng quá. Bà ở một tiểu bang nhỏ, cũng nên qua California để “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn” với người ta. Chữ “phở” làm sao lại phát âm thành “f…ck”. Trước khi quyết định cũng nên nhờ một người Viêt Nam nói cho bà nghe tiếng “phở” phát âm ra làm sao chứ. Có lẽ cũng nên mời bà  ăn một tô “tái, nạm, gầu, gân sách + nước béo, hành trần”. Ăn xong có lẽ bà mê luôn và thay đổi quyết định không biết chừng.

Tình hình thế giới:

           

-Ruters ngày 2/1/2019: “Hôm nay, các nhà làm kế hoạch quốc gia Trung Cộng cho biết họ đã chấp thuận dự án xây đường xe lửa nội thành ở phía đông Tỉnh Giang Tô và An Huy với tổng số đầu tư khoảng  231.7 tỷ Nguyên (33.82 tỷ Mỹ Kim). Đường xe lửa nội thành này có chiều dài 1,063 km.”

           

-CNBC ngày 2/1/2018: “Trong một bài diễn văn kỷ niệm 40 năm ngày Thông Điệp Ái Quốc về Đài Loan (Message of Compatriots in Taiwan 1/1/1979) Chủ Tịch Tập Cận Bình, qua thông dịch viên tiếng Anh đã nói rằng vấn đề Đài Loan là chính trị nội bộ của Trung Hoa. Nó là lợi ích cốt lõi/sinh tử, là tình cảm của người Trung Hoa. Mọi sự can thiệp của ngoại bang đều không thể tha thứ.” Đài Loan đã tiến hành cuộc tập trận bắn đạn thật để phòng ngừa cuộc tấn công từ Hoa Lục.

           

-AP ngày 3/1/2019: “Một phi thuyền của Trung Cộng lần đầu tiên đã đáp xuống phần tối của Mặt Trăng- một thành tựu mới nhất của chương trình phát triển không gian. Một tấm hình do phi thuyền Hằng Nga 4 (Cheng’ e 4) chụp lúc 11:40 sáng và được phổ biến trên mạng lưới điện tử bởi Tân Hoa Xã cho thấy hình một hố nhỏ bề mặt trơ trụi đã được chiếu sáng bởi phi thuyền thăm dò.”

           

-Reuters ngày 5/1/2019: “Tổng Thống  Thái Anh Văn kêu quốc tế hãy hỗ trợ để bảo vệ nền dân chủ và lối sống của đảo quốc tự trị Đài Loan giữa lúc có sự đe dọa mới từ Hoa Lục và bác bỏ giải pháp ‘một quốc gia hai thể chế ‘. Lời của Bà Thái Anh Văn được đưa ra vài ngày sau khi Chủ Tịch Tập Cận Bình nói rằng không một ai có thể thay đổi sự kiện Đài Loan là một phần lãnh thổ của Trun Hoa và người dân hai phía nên tìm cách thống nhất.”

           

Việc thống nhất Đài Loan với Hoa Lục là chuyện muôn vàn khó khăn làm chúng ta nhớ lại cuộc khủng năm 1958 khiến Hoa Kỳ, dưới thời Tổng Thống Eisenhower đã phải gửi chiến hạm tới đây để hỗ trợ Đài Loan. Và cuộc khủng hoảng năm 1995 dưới thời Tổng Thống Bill Clinton khiến Hoa Kỳ phải đưa HKMH và tàu chiến tới đây.

           

-Yahoo News UK ngày 7/1/2019: “Một cụ già 80 tuổi ở Anh khi dẫn chó đi chơi ở một công viên đã bị phạt 50 bảng Anh đã khóc vì dây xích chó quá dài. Theo luật, dây xích chó không được dài quá 2 mét.”

Câu chuyện tưởng như khôi hài nhưng chính là sự thi hành nghiêm minh luật pháp. Luật lệ quy định dây xích chó không dài quá để người chủ có thể kiểm soát/kiềm chế được chó của mình. Biết bao chuyện chó cắn chết người, dù có dây xích, nhưng chủ nhân vẫn không kiểm soát được khi dây xích quá dài.

           

-Reuters Videos ngày 8/1/2019: “Lãnh tụ Bắc Triều Tiên Kim Jong Un đã thăm viếng Trung Hoa theo lời mời của Chủ Tịch Tập Cận Bình chỉ vài ngày sau khi cảnh báo là Bắc Triều Tiên có thể sẽ theo đuổi một hướng khác (về giải trừ vũ khí nguyên tử) nếu Hoa Kỳ không giảm nhẹ cấm vận và áp lực lên quốc gia bị cô lập của họ.” Trong khi đó theo báo Time, Tổng Thống Donald Trump đang thương thảo để có cuộc họp thượng đình thứ hai với Ô. Kim Jong Un. Vào ngày 16/1/2019 giới truyền thông quốc tế lại rộ lên tin đồn là hai Ô. Trump và Kim Jong Un sẽ chọn Đà Nẵng là địa điểm họp thượng đỉnh với lý do Việt Nam đứng trung lập và có mối bang giao tốt đẹp với cả Hoa Kỳ lẫn Bắc Triều Tiên.

Chiến Tranh Lạnh Mới:

           

-Reuters ngày 2/1/2019: “Ngoại Trưởng Mike Pompeo kêu gọi Nga thả ngay lập tức cựu binh sĩ Thủy Quân Lục Chiến Paul Whelan bị bắt giam vì cáo buộc làm gián điệp và yêu cầu một lời giải thích về lý do bắt giữ. Daniel Joffman- cựu nhân viên CIA tại Mạc Tư Khoa nói rằng có thể và chắc chắn là Tổng Thống Putin đã ra lệnh bắt giam Paul Whelan để trao đổi với Maria Butina- một nữ công dân Nga đã nhận tội hoạt động như là một nhân viên mật vụ qua việc giao thiệp với các viên chức có thẩm quyền và các nhóm bảo thủ Hoa Kỳ.” Tin mới nhất cho biết Paul Whelan có cả quốc tịch Anh, Ái Nhĩ Lan và Gia Nã Đại. Theo luật sư người Nga đại diện cho Paul Whelan, có thể thân chủ của ông bị bắt để trao đổi với cô Maria Butina.

Tình hình Trung Đông:

-Reuters ngày 1/1/2019: “Phi cơ chiến đấu của Iraq đã bắn hỏa tiễn vào một cuộc họp của Nhà Nước Hồi Giáo gần Deir al-Zor, phá hủy tòa nhà mà họ tụ họp. Bản tin nói rằng phi cơ F-16 đã tiến hành cuộc không kích ở gần làng al-Sousa khi 30 phần tử Daesh (một tên khác của IS) hội họp ở toà nhà này.” Còn AP cho biết, nhóm phiến quân do Thổ Nhĩ Kỳ hỗ trợ và nhóm có liên hệ với al-Kaida đã đánh nhau ở Tỉnh Aleppo và Idlib khiến 31 người chết trong đó có 5 thường dân.

Tưởng cũng nên nhắc lại đây, vào ngày 30/12/2018,  Tổng Thống Assad của Syria cho phép Iraq được tiến hành các cuộc không khích tiêu diệt Nhà Nước Hồi Giáo mà không cần báo trước khi hai đồng minh cùng phối hợp để chống lại nhóm cực đoan khi Hoa Kỳ dự trù rút quân khỏi nơi đây.

-Reuters ngày 8/1/2019: “Tổng Thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan nói rằng Thổ không thể nào chấp nhận lời tuyên bố mới đây của Cố Vấn An Ninh Quốc Gia Hoa Kỳ John Bolton rằng Thổ phải đồng ý bảo vệ liên minh người Kurd của Hoa Thịnh Đốn. Nói chuyện với những thành viên Đảng AK của mình tại quốc hội, Ô. Erdogan nói rằng Ô. John Bolton đã phạm phải lỗi lầm nghiêm trọng khi đặt ra những điều kiện mới cho việc Hoa Kỳ rút quân khỏi Syria và rằng Thổ không bao giờ thỏa hiệp về vấn đề lực lượng YPG của người Kurd.”

-AP ngày 8/1/2019: “Quân cảnh của Nga bắt đầu tuần tra khu vực bao quanh Manbij ở bắc Syria do lực lượng người Kurd chiếm giữ vì lo sợ một cuộc tấn công của Thổ Nhĩ Kỳ.”

-AP ngày 11/1/2019: “Vài ngày sau những tuyên bố trái ngược nhau về thời biểu rút quân ra khỏi Syria của  Tòa Bạch Ốc, Đại Tá Sean Ryan- phát ngôn viên của liên minh chống Nhà Nước Hồi Giáo do Hoa Kỳ cầm đầu nói rằng cuộc rút quân có tính toán của chúng tôi đã bắt đầu. Nhưng vì lý do an ninh sẽ không nói rõ nơi nào và chuyển động của quân đội.”

Tình hình Biển Đông:

-Reuters ngày 7/1/2019: “Khu Trục Hạm  McCampbell  trang bị hỏa tiễn đạn đạo của Hải Quân Hoa Kỳ đã tuần tra gần các đảo đang có tranh chấp ở Biển Đông mà Trung Cộng gọi đó là hành động khiêu khích. Nữ phát ngôn viên của Hạm Đội Thái Bình Dương Rachel McMarr cho biết, tàu USS McCampbell đã thực hiện hoạt động “tự do hàng hải” trong phạm vi 12 hải lý thuộc Quần đảo Hoàng Sa để thách thức các tuyên bố chủ quyền trên biển quá mức của Hoa Lục.”

           

-Bloomberg News ngày 14/1/2019: “Thủ Tướng Thái Lan Prayuth Chan-Ocha đã khuyến cáo người dân của thủ đô Bangkok nên ở trong nhà khi không khí ô nhiễm trên thành phố lên tới mức độ nguy hiểm. Chỉ số không khí an toàn hay AQI đã lên tới 182 lúc 10:14 sáng – cao hơn mức ô nhiễm nổi tiếng ở các khu đô thị như New Delhi, Bắc Kinh và Jakarta- trước khi hạ xuống mức 138 vào lúc 3 giờ chiều. Chỉ số an toàn là 50 trong khi 300 là con số gây nguy hiểm.”

Nhận Định:

           

Kể từ khi Gia Nã Đai bắt giam Bà Mạnh Vãn Chu – giám đốc tài chính của Huawei theo yêu cầu của Hoa Kỳ, rồi cho tại ngoại hầu tra, đã nổ ra cuộc chiến bắt giữ con tin. Trung Cộng đã ra lệnh bắt giữ hai công dân Gia Nã Đại vì cho rằng có hoạt gián điệp hay nguy hại tới nền an ninh quốc gia. Rồi sau đó đã tái thẩm và chuyển án 15 năm tù thành án tử hình Robert Lloyd Schellenberg – công dân Gia Nã Đại thứ ba vì tội buôn bán ma túy.  Hai phía Trung Hoa và Gia Nã Đại đều cho rằng những vụ bắt giữ này không liên hệ tới vụ Bà Mạnh Vãn Chu nhưng giới quan sát quốc tế nói rằng đây là chiến dịch bắt giữ để trao đổi con tin. Tình hình ngoại giao giữa Hoa Lục, Gia Nã Đại và Hoa Kỳ căng thẳng thêm sau khi Hoa Kỳ tuyên bố có thể ban hành lệnh cấm các công ty Hoa Kỳ bán các linh kiện điện tử cho hãng Huawei.

Theo Business Insider ngày 3/1/2018, Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ đã ban hành khuyến cáo du lịch, thúc giục công dân Hoa Kỳ phải gia tăng thận trọng khi du lịch nước Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa. Khuyến cáo xuất phát từ mối lo Trung Cộng có thể ra lệnh cho nhân viên công lực địa phương bắt giữ công dân Hoa Kỳ mà không cho dời khỏi nước, giam giữ vô thời hạn và phải chịu sự phiền hà, thẩm vấn. Tin mới nhất cho biết một phụ nữ Gia Nã Đại tên Ti-Anna Wang đã bị sáu nhân viên công an Trung Cộng lôi ra khỏi máy bay, tách khỏi người chồng và tạm giữ bà cùng con gái trong hai giờ trong lúc bà chờ chuyến bay đi Toronto. Người đàn bà này có cha là một nhà chống đối chính quyền ở Hoa Lục.

Không biết Gia Nã Đại giải quyết “miếng xương gà mắc trong cổ họng”  này như thế nào? Tuy nhiên chìa khóa chính là Hoa Kỳ chứ không phải Gia Nã Đại. Từ xưa tới nay, do là nước nhỏ, kinh tế yếu lại nằm sát một siêu cường khổng lồ, Gia Nã Đại nhũn nhặn giữ vai trò đàn em, bảo sao nghe vậy. Nếu Bộ Tư Pháp Hoa Kỳ hủy bỏ lệnh bắt giam Bà Mạnh Vãn Chu thì mọi chuyện từ từ rồi êm. Tuy nhiên Hoa Kỳ đang đứng trước ba lựa chọn:

-Triệt hạ kinh tế Hoa Lục khiến Hoa Lục phải quỳ gối và lui về vị trí khiêm tốn, bó rọ trong lục địa.

-Chấp nhận thực tế là không thể kiềm chế “Ông Trời Con” mỗi lúc mỗi vươn lên và cân bằng lực lượng, thỏa hiệp để cùng chia nhau thiên hạ.

-Cả hai giải pháp này đều khó và theo sách lược thứ ba “đánh đánh-đàm đàm”, vừa hợp tác vừa kiềm chế…hầu mua thời gian để xem tình hình tới đâu rồi sẽ tính. Xin nhớ cho trong tình thế hiện tại, bất cứ một cuộc đụng độ quân sự nào giữa Hoa Kỳ và Trung Cộng đều đưa đến cuộc chiến tranh tổng lực.

Chúng ta chờ xem các chiến lược gia Hoa Kỳ giải quyết cuộc chiến bắt giữ con tin này như thế nào và mức độ liều lĩnh của Trung Hoa tới đâu?

Đào Văn Bình

(California ngày 17/1/2019)